● محل تـولد: تهـران
● درگـذشت: ۱۶ آذر ۱۳۷۲ در تهران

زندگی‌نامه، آثـار و سوابق هنری
وی در دوران کودکی، مادرش را از دست داد. او آموزش موسیقی را نزد پدر آغاز کرد و ضمن نواختن تار، با ویولن نیز آشنا شد. پدرش موسی معروفی، از شاگردان برگزیده درویش خان و از موسیقی‌دانان بزرگ دوره خود بود. جواد معروفی، بعد از دوره ابتدایی، در ۱۴ سالگی و در دوره‌ای که کلنل وزیری مدیر هنرستان ملی موسیقی بود، به تحصیل در آن جا مشغول شد. وی به پیانو روی آورد و نزد خانم تاتیانا خاراتیان، به یادگیری تکنیک نوازندگی پیانو کلاسیک مشغول شد. جواد معروفی، اتودها و پرلودهای فردریک شوپن، سونات‌های ولفگانگ آمادئوس موتسارت، لودویگ ون بتهوون، فرانتس شوبرت و فوگ‌های باخ را با مهارت می‌نواخت. او در کنار موسیقی کلاسیک، موسیقی ایرانی را هم ادامه داد و تحصیلات موسیقی را نزد علی نقی وزیری کامل کرد. در ۱۸ سالگی، با شمس الزمان ازدواج کرد. حاصل این ازدواج چهار فرزند بود: منوچهر، شکوه الزمان (گیتی)، ژیلا و فرهاد. او در طول عمر خود سعی در آشتی دادن موسیقی سنتی و غربی داشت. وی در ۲۱ سالگی و در سال ۱۳۱۲، به دلیل استعداد شگرفش در موسیقی، به استخدام وزارت فرهنگ و هنر وقت درآمد و معلم موسیقی مدارس تهران شد و به آموزش سلفژ و دیکته موسیقی در هنرستان پرداخت. از سال ۱۳۱۹، هم‌زمان با افتتاح رادیو، به این مؤسسه پیوست و سال‌ها تک نواز پیانو بود. از ۱۳۳۲، به عنوان سرپرست موسیقی رادیو منصوب شد و همزمان، به عضویت شورای عالی موسیقی در آمد. معروفی همچنین رهبر ارکستر شماره یک و رهبر ارکستر گل‌ها بود. او تنظیم‌کننده آهنگ‌های علی اکبر شیدا، عارف قزوینی، رکن‌الدین مختاری و درویش خان و بسیاری دیگر از آهنگسازان معروف ایرانی بوده‌ است.

او گفته است: از بدو تأسیس رادیو در سال ۱۳۱۹ در آنجا هم مشغول شدم. در آن موقع سنی نداشتم ولی هم نوازنده پیانو بودم و هم رهبر ارکستر شماره یک. سال اولی که رادیو تأسیس شد، در اولین ارکستر رادیو این نوازنده‌ها بودند: ابوالحسن صبا، حبیب سماعی، حسین تهرانی، مرتضی نی‌داوود و خود من. بعدها که برنامه گل‌ها تأسیس شد، من رهبر ارکستر آن شدم و نوازنده پیانو و سولیست هم بودم. برای ارکستر گل‌ها هم قطعاتی تنظیم می‌کردم.

وی در نواختن پیانو برای موسیقی ایرانی، از روش مشیر همایون شهردار، بیشتر از مرتضی محجوبی اقتباس می‌کرد؛ اما شیوه‌ای ویژه و یکتا داشت که تکنیک در آن آشکار بود. او بیش از چهل سال در زمینه آهنگسازی فعالیت کرد. معروفی و پدرش، از نخستین کسانی محسوب می‌شوند که قطعاتی در دامنه موسیقی ایرانی برای پیانو ساخته و تنظیم کرده‌اند. اولین قطعه جواد معروفی، ترانه‌های خیام، بر اساس رباعیات خیام بود که در سال ۱۳۱۵ اجرا شد. از جمله خدمات فرهنگی و آموزشی استاد جواد معروفی، می‌توان به سال‌های تدریس در دانشگاه تهران اشاره کرد. او در آن زمان، روش ساخت آهنگ و فرم‌های اصیل موسیقی را تدریس می‌کرد. استاد در سال‌های عمرش در دانشگاه تهران و هنرستان عالی موسیقی، شاگردان بسیاری تربیت کرد که نام آورانی چون: اردشیر روحانی، افلیا پرتو، انوشیروان روحانی، پرویز اتابیگ (اتابکی)، مهین زرین پنجه (نوازنده و آهنگساز مقیم فرانسه) و ساسان محبی و … از جمله این هنرمندان هستند.

از استاد جواد معروفی نقل شده است: سبک من را انوشیروان روحانی، اردشیر روحانی، افلیا پرتو، مهین زرین پنجه و ساسان محبی خوب می‌نوازند. آن‌ها شاگردان خوبم بوده‌اند. آنها، هم موسیقی ایرانی را می‌دانند و هم موسیقی غربی را. موسیقی ایرانی را وقتی به شاگرد درس می‌دهیم که دست روان داشته باشد و موسیقی کلاسیک را زده باشد. چون موسیقی کلاسیک دست را روان و نت خوانی را قوی می‌کند. بعداً موسیقی ایرانی به او درس می‌دهیم، چون موسیقی ایرانی تکنیک مفصلی دارد.

او در طول عمرِ هنری خود، آهنگ‌های دلفریبی ساخته است که همچنان جزو برترین قطعات موسیقی ایران به حساب می‌آیند؛ ولی خودش فانتزی: ژیلا را بیشتر می‌پسندید. اولین کاری که برای ارکستر نوشت و آواز روی آن گذاشت، دیلمان نام داشت که توسط غلام حسین بنان خوانده شد. دیلمان در مایه دشتی است و چهار مضراب آن را شادروان استاد ابوالحسن صبا ساخته است. از میان قطعاتی که ساخته است، راپسودی اصفهان و فانتزی ژیلا بسیار معروف هستند. دیگر قطعات او، ساخته‌هایی در دستگاه ماهور و راک است. او در سال های فعالیتِ خویش توانست مسیری بدیع را در پیانونوازی ایرانی پدید آورد که در آن، گوشه های موسیقی سنتی ایران را پوشش می داد؛ از این روی می توان از مکتب معروفی، سخن به میان آورد که به نوعی دگرگونی در اجرا و پیشبرد فرآیند نوآوری در موسیقی منجر شده است. او اتودها و پرلدهای شوپن، سونات های موتسارت، بتهوون، شوبرت و فوگ های باخ را با مهارت می نواخت و کنار آن موسیقی ایرانی را هم ادامه داد؛ به همین جهت پیانوی معروفی از سبک و روش دیگری بهره می گرفت و نواخته هایش، به ذائقه متجددان و فرنگ رفته ها نیز خوش می آمد.

ایشان در کنار نواختن، از تنظیم آهنگ برای ارکستر و نیز آهنگ‌سازی غافل نبود؛ ولی از آنجا که تنظیم کننده‌های آن زمان اندک بودند، نقش تنظیم های او سخت اهمیت پیدا می‌کرد و کمبودها را برطرف می ساخت. کار بسیار برجسته معروفی تنظیم ترانه‌های ایرانی برای اجرا با ارکستر بزرگ بود. بیشترین کوشش را در تنظیم ترانه های مشروعیت به ویژه ترانه‌های شیدا و عارف به کار برد. بی اغراق می توان گفت که نیمی از جاذبه ماندگارترین این ترانه ها به خاطر بهره وری آنها از تنظیم معروفی است. او حتی آهنگ‌هایی نه چندان با ارزش روز را به کارگاه تنظیم خود می برد و بر ارزش آنها می‌افزود. جواد معروفی در ساختن و پرداختن، همان قدر توانست که در نواختن. نواخته‌های او گاه به غزلی گوشنواز می ماند. در شیوه او دست چپ نقشی جدا از دست راست دارد و هماهنگی خفیفی ملودی‌ها را به هم پیوند می‌زند.

علاقه به هنرستان، باز هم او در در محیط آموزشی نگاه داشت. این بار به عنوان هنرآموز پیانو و به موازات کار تدریس به اعتلای دانش خود نیز پرداخت و به مطالعات خود در زمینه موسیقی بین‌المللی و آهنگ‌سازی ادامه داد و دیپلم سوم را هم از آن خود کرد. او کار را در همان هنرستان ادامه داد تا توانست لیسانس خود را نیز در رشته پیانو دریافت کند.

یـادبودها
– ۲۲ دیماه سال ۱۳۷۳، انجمن موسیقی ایران، اولین بزرگداشت جواد معروفی را در تالار وحدت برگزار کرد. در این بزرگداشت بهمن بوستان، پیرامون زندگی و آثار استاد سخنرانی کرد و ساسان محبی و افلیا پرتو، قطعاتی از جواد معروفی را نواختند.

– ۷ آبان ۱۳۸۳، دومین بزرگداشت جواد معروفی، در کنسرت هاوس وین برگزار شد. در این بزرگداشت قطعاتی از ساسان محبی و فردریک بوبر که با الهام از موسیقی جواد معروفی ساخته شده بود، توسط ارکستر دانشگاه موسیقی وین، به رهبری نصیر حیدریان اجرا شد.

– به مناسبت بزرگداشت صدمین سال تولد جواد معروفی، پویان آزاده، یکی از جوان‌ترین نوازندگان از نسل سوم شاگردان او، در هامبورگ آلمان برنامه‌ای را در بزرگداشت استاد خود به اجرا درآورد.

آثـار
– فانتزی ژیلا
– خواب‌های طلائی (موسیقی فیلم)
– کوکو
– دستگاه‌های موسیقی ایرانی در پیانو
– عاشورا
– راز خلقت و فراق
– پیش درآمد اصفهان (تنظیم برای پیانو)
– رومی
– پرلود شماره ۵٬۴٬۳٬۲٬۱
– رومینا
– طبیعت
– راپسودی اصفهان

از نگـاه دیگران
افلیـا پرتـو نوازنده و مدرس برجسته موسیقی
افلیا پرتو، در رشته موزیکولوژی از هنرستان عالی موسیقی ملی مدرک کارشناسی گرفت و کارشناسی ارشد مدیریت امور فرهنگی موسیقی را در دانشگاه فارابی (دانشگاه هنر) ادامه داد. پس از پایان دوره کارشناسی اش در سال ١٣٣۶، در اداره هنرهای زیبا در وزارت فرهنگ و هنر وقت مشغول بکار شد. همچنین تا هنگام بازنشستگی، به تدریس موسیقی و نوازندگی پیانو پرداخت. او سال ها در وزارت فرهنگ و هنرستان؛ سرپرست ارکستر بانوان بود. این ارکستر بزرگ از سازهای ایرانی و غربی تشکیل می شد که موسیقی ایرانی می نواختند و ایشان هم به عنوان نوازنده پیانو در ترکیب ارکستر حضور داشتند. وی سال ها افتخار شاگردی جواد معروفی را داشت که املاء و سبک و سیاق نوازندگی اش برخلاف استاد مرتضی خان محجوبی بود. او نخستین بانوی پیانیست ایرانی است که موسیقی ملی را با این ساز می نوازد و با متد درست آموزش می دهد. این استاد برجسته موسیقی، بیش از پنج دهه است که پیانو می نوازد و بیشتر از چهار دهه است که موسیقی تدریس می کند و سه نسل متوالی پیروان شیوه استاد جواد معروفی، از شاگردان او بوده اند. او از شاگردان زنده یاد جواد معروفی در هنرستان موسیقی بوده و خود را مدیون استاد بزرگ می داند و تاکید می کند زنده یاد معروفی تمام دانش خود را با بلند نظری به شاگردانش آموزش می داده است. او در باره شیوه کار و تدریس استاد جواد معروفی، جایگاه او در موسیقی و همچنین آینده پیانوی ایرانی؛ طی گفتگویی به ذکر خاطرات و مناقب استاد معروفی پرداخت.

شما تجربه شاگردی استاد معروفی را داشته‌اید، کمی از این تجربه بگویید.
– همیشه گفته ام و باز هم می گویم که من هر چه دارم از استاد جواد معروفی دارم. استادی که یک انسان بی نظیر و هنرمند برجسته و دلسوز بود. من تا زمانی که دیپلم گرفتم در هنرستان شاگرد ایشان بودم و هیچ وقت یادم نمی رود که ایشان چقدر برای من زحمت کشیدند، خلاصه آن که هیچ وقت فراموششان نمی کنم. من در هنرستان موسیقی شاگرد ایشان بودم و باید بگویم استادی بودند بسیار جدی و در عین حال مهربان و با گذشت. در کل باید بگویم، در کلاس ایشان جایی برای تنبلی نبود و در مقابل کم کاری کسی، کوتاه نمی آمدند، اما با این حال مهربانانه و دلسوزانه تلاش می کردند تا شاگردانشان همه چیز را خوب یاد بگیرند و تمام آنچه را که لازم بود در اختیارشان می گذاشتند تا بتوانند در کار خود موفق باشند.

ایشان در هنرستان فقط ساز پیانو تدریس می‌کردند؟
– خیر، ایشان به ما سلفژ هم درس می دادند و از آنجا که خودشان هم تحصیلکرده مدرسه موسیقی بودند، سواد موسیقی شان خیلی خوب بود و با اشراف کامل به این عرصه آموزش می دادند. همچنین باید بر این نکته تاکید کرد که آقای معروفی موسیقی کلاسیک غربی را خیلی خوب بلد بودند و به خاطر همین تسلط بود که توانستند نوآوری های دقیق و ماندگاری در موسیقی ایران انجام دهند. در واقع ایشان موسیقی کلاسیک غربی و موسیقی ایرانی را به طور کامل می شناختند و ذاتا هم معلم خوبی بودند. طبعا مجموع این موارد در هر هنرمندی جمع نمی شود، اما استاد معروفی جامع این شرایط بودند و معلمی بسیار قوی و تاثیرگذار.

دو دهه از مرگ استاد جواد معروفی می گذرد و هنوز آثار ایشان شنیدنی است، کهنه نشده و مخاطب دارد؛ دلیل این اتفاق را در اشراف کامل ایشان به موسیقی کلاسیک غربی و ایرانی می دانید؟
– مسلما این نکته تاثیر مهمی دارد. اما در کنار این موارد باید به نکته دیگری هم اشاره کنم. همیشه می گویند: آنچه از دل بر آید لاجرم بر دل نشیند. استاد معروفی، از اعماق روح و قلب شان و با همه وجودشان، کار می کردند و آثارشان را می ساختند. طبعا این نکته در زیبایی و ماندگاری آثار ایشان تاثیر مهمی دارد. اشراف ایشان به موسیقی کلاسیک غربی و موسیقی ایرانی، موضوعات مهمی هستند که در بررسی آثار آقای معروفی به آنها بر می خوریم. در کنار این نکات، نباید فراموش کرد که معروفی یک موزیسین پیشرو است. او از عصر و زمانه خودش خیلی جلوتر است و به نظرم گذر زمان برای آثار چنین هنرمندی نه تنها کهنگی ایجاد نمی کند، بلکه می تواند این آثار را روز به روز مانند گوهری که جلا می خورد، بیشتر و بیشتر به همه بشناساند. همیشه زمان، تصمیم گیرنده خوبی است و همیشه شاهد بوده ایم که این گذر زمان، هنر واقعی را نشان داده و حفظ کرده است.

آیا تعداد علاقه‌مندان به فراگیری پیانونوازی به شیوه ایرانی کم شده است؟
– به هیچ وجه. اگر وضعیت آموزشگاه های موسیقی و کلاس های خصوصی آموزش پیانوی ایرانی را بررسی کنید، متوجه می شوید که اتفاقا با استقبال خوبی روبروست. شاید به نظر این طور بیاید که توجه و علاقه مندی به آن کم شده، اما پیانوی ایرانی همیشه خواهان دارد و من به آینده این مسیر خیلی امیدوارم.

درست می‌گویید اما پیانونوازی ایرانی در فضای علمی موسیقی، چندان حضور ندارد. به طور مثال در دانشگاه‌ها یا هنرستان های موسیقی توجه چندانی به آن نمی‌شود!
– ببینید، پیانو سازی کاملا غربی است که فرهنگ خاص خودش را هم دارد. فضاهای آکادمیک و علمی تر موسیقی؛ باید حتما نواختن پیانوی کلاسیک را همراه با تکنیک هایش به درستی یاد بگیرند و بعد پیانوی ایرانی را بنوازند. این اتفاق تا حد زیادی طبیعی است اما طبیعتا باید برنامه ریزی های جدی تری هم برای آینده پیانونوازی ایرانی فراهم شود.

به نظرتان نوازنده خوب کم نداریم؟
– همین حالا هم نوازندگان خوبی هستند، اما نمی توانید ارکستری مانند ارکستر فارابی پیدا کنید تا این افراد فضایی برای نشان دادن هنرشان داشته باشند. در این ارکستر که رهبری اش را استاد حنانه بر عهده داشت، پیانو نقش بسیار مهمی داشت. اکنون اما ارکسترهای فعال در حوزه موسیقی کمترند و به همین خاطر، این اتفاقات می افتد. شما باید ارکستری مثل گل ها داشته باشید و آن وقت قضاوت کنید که آیا نوازنده خوب کم داریم یا زیاد؟ آیا نقش مکاتب اساتید بزرگ کم شده یا نه؟ الان نمی توان تنها از روی حدس و گمان و بدون تحقیق حرف زد.

مـزدا انصاری، مدرس پیانو و نرم افزارهای موسیقی
مزدا انصاری، متولد ١٣۴۵ است. او پیانو را نزد استاد جواد معروفی از سال ١٣۶٣ الی ١٣٧٢ فرا گرفت و سپس به فراگیری مبانی آهنگسازی نزد استاد حسین دهلوی پرداخت. پس از آن در کنار استاد فرهاد فخرالدینی، مبانی آهنگسازی را ادامه داد. آهنگسازی و تنظیم پنج آلبوم آه باران، مرغ حق، شب جدایی، چکامه های ایرانی و راز اشک با خوانندگی استاد محمدرضا شجریان، کاوه دیلمی، همایون شجریان و مهرشاد حاجیلو از فعالیت های این هنرمند به شمار می رود. وی همکاری با ارکستر موسیقی ملی، به رهبری استاد فرهاد فخرالدینی را از زمان تاسیس ارکستر، با عناوین آهنگساز و دستیار استاد فرهاد فخرالدینی، در کارنامه هنری خود دارد. وی از تجربه حضور خود، در کلاس های پیانوی استاد جواد معروفی و شاگردی این استاد برجسته سخن گفته است. سخنانی که در آن، جایگاه استاد معروفی، به عنوان یک موزیسین مبدع و خلاق، مورد بررسی قرار گرفته است.

شما فرصت حضور در کلاس‌های زنده یاد جواد معروفی را داشته‌اید. ایشان چطور استادی بودند و در آموزش بیشتر بر چه چیزهایی تاکید می‌کردند؟
– استاد معروفی، از نوآوران موسیقی کشورمان به شمار می آید. پرورش یافته مکتب علی نقی وزیری بود که موسیقی نوآورانه امروز مدیون همت و کوشش اوست. کلاس های پیانوی ایشان مانند همه جا، خصوصی برگزار می شد و هر یک از شاگردان در ساعت خاص خودش، برای آموزش به خانه استاد، در خیابان پاسداران می رفت. به همین خاطر ما شاگردان استاد، خیلی یکدیگر را نمی دیدیم. ایشان در تدریس بسیار با حوصله و مهربان بودند. صبوری و دلسوزی شان هم زبانزد بود. همیشه پشت میزشان می نشستند و نت ها را خودشان برای مان می نوشتند. علاوه بر این خیلی تاکید داشتند که ما موسیقی کلاسیک را هم به خوبی یاد بگیریم و در کل باید بگویم یک معلم و یک انسان به تمام معنا بودند.

هر وقت سخن از پیانو نوازی ایرانی به میان می‌آید نام استاد معروفی هم خواه ناخواه به میان می‌آید؛ دلیل این موضوع چیست؟
– پیانوی ایرانی، از زمان ناصرالدین شاه در دوره قاجار وارد ایران می شود و محمد صادق خان سرورالملک، نوازنده سنتور دربار آن را می نوازد. از این تاریخ است که زندگی پیانو در ایران آغاز می شود. پس از این هم غلامرضا امین باشیان، معتمد الدوله یحیائیان و محمود مخفم، که شاگردان موسیو لومر بودند؛ از نخستین مروجان پیانونوازی در ایران بوده اند. تا آنجا که گروه های موسیقی سنتی که بعدها به وجود آمدند نیز ترغیب شدند پیانو را به کار بگیرند از جمله درویش خان، موسیقیدان برجسته آن زمان، پیانو را نیز وارد ارکستر انجمن اخوت کرد و نواختن آن را به مشیر همایون شهردار سپرد.

بعدها هم مرتضی خان محجوبی و استاد جواد معروفی، که شاگرد مکتب کلنل علی نقی وزیری بودند، تکنیک های بین المللی نواختن پیانو را آموخته و رعایت کردند و همان شیوه را به ما هم منتقل کردند. انوشیروان روحانی، افلیا پرتو و بسیاری از دیگر بزرگان هم؛ همگی شاگرد ایشان بودند و بنده هم این توفیق را پیدا کردم که از زنده یاد معروفی بیاموزم، اما نکته جالب اینجاست که همه ما شاگردان ایشان هستیم اما هر یک شیوه خاص خودمان را داریم و ایشان تکنیک های درست نوازندگی را به ما آموختند و ما را وارد مسیری کردند که هر کدام از ما بتوانیم مسیرمان را خودمان تعریف کنیم. در واقع باید گفت جواد معروفی به شناسانده شدن پیانوی ایرانی در جهان کمک بزرگی کرد و پیانوی ایرانی را به سطح بالایی رساند.

آهنگ‌های ایشان هم از جمله مواردی است که نشان از قوت کار جواد معروفی دارد؛ چه مولفه‌هایی موجب قوت آثار زنده یاد جواد معروفی شده است؟
– نه فقط آهنگ‌سازی، بلکه قوت تنظیم های ایشان هم از جمله موارد بسیار مهمی هستند که در بررسی آثارش، به آنها بر می خوریم. شیوه آهنگسازی و تنظیم های آقای معروفی، برای ارکستر خیلی درخشان است. می توان گفت شیوه های معروفی و روح الله خالقی به یکدیگر نزدیکند، چون هر دو پیرو مکتب وزیری بوده اند. ایشان در تنظیم ارکستراسیون کارهای خود و دیگران کاملا موفق عمل کرده است. در میان کارهایی که بازنویسی و یا تنظیم کرده اند به آثاری از عارف و شیدا و … بر می خوریم که هم تنظیم خیلی خوبی دارند و هم قابل ستایش هستند و می توانند راهنمایی برای ما باشند تا راه درست را برویم. به همین دلیل هم هر هنرمندی که پیانوی ایرانی کار می کند، خواه ناخواه به آثار ایشان باز می گردد و آن را مورد بررسی قرار می دهد، چرا که معروفی در این عرصه بسیار راه‌گشاست.

تنظیم های ایشان چه نکته مهمی دارد؟ آیا یک نمونه از تنظیم‌های درخشانی که گفتید را اکنون به خاطر دارید؟
– نکته مهم این است که تنظیم و ارکستراسیون ایشان سهل و ممتنع است و در عین سادگی انجام آنها دشوار و در بعضی موارد حتی به نظرم دست نیافتنی به نظر می رسد. به عنوان نمونه به نظر بنده اوج کار ایشان را در کاروان، اثر زنده یاد محجوبی می دانم که در گل های ٢١٧/ ب اجرا شده و تنظیمی غیرقابل تکرار دارد.

با توجه به گرایش نسل جوان به موسیقی کلاسیک آیا فکر می‌کنید پیانونوازی ایرانی ادامه پیدا می‌کند؟
– بله. پیانوی ایرانی ادامه پیدا می کند و به نظرم آینده خوبی هم خواهد داشت. من دوستانی دارم که خارج از ایران پیانوی ایرانی می زنند و آموزشگاه های موسیقی هم تعداد زیادی هنرجو دارند و همین موضوع نشان می دهد که پیانوی ایرانی طرفدار دارد و دلیلش هم مشخص است. پیانوی ایرانی مال ماست، با فرهنگ مان همخوانی دارد و انس و الفتی با آن داریم. هضم آن برای ما راحت است و خیلی زود ما را با خود همراه می کند. حتی این صحبت مطرح است که یک رشته دانشگاهی برایش تعریف کنیم، که امیدوارم این اتفاق بیفتد.

مهدی وجـدانی، رهبر ارکستر
نقشی که جواد معروفی در موسیقی ما دارد، مانند نقش عباس کیارستمی در سینمای ایران است. استاد جواد معروفی فقط یک آهنگساز و نوازنده برجسته نیست، او در کنار این موارد، هنرمندی مُبدع، حرفه ای و باسواد است. او بی شک پایه گذار سبکی از موسیقی است که بیان کننده احساسات فرهنگ و مردمان یک سرزمین پر از احساس است. او نشان داد بدون تغییر هویت یک ساز، می توان آن را با زبان جدیدی معرفی و مردم را شیفته آن کرد. در آثار معروفی می توان ریشه های موسیقی کلاسیک غربی را در پس زمینه قطعات ایرانی که او با پیانو ساخته و اجرا کرده است دید و شنید. استفاده از آکومپانیمان هایی ساده، اما خلاق، کنار ملودی های روح نواز از نکات بسیار مهم کارهای اوست. زنده یاد معروفی سعی داشت پیوند موسیقی کلاسیک و ایرانی را به بهترین شکل ارائه دهد و در عین حال عمق و اصالت موسیقی ایران را به رخ بکشد و تا حدی آن را نسبت به موسیقی غرب برتری دهد. او یک رمانتیک جسور بود. مردی که سلول هایش سرشار از موسیقی بود و بیانش دقیقا در نقطه مرکزی مغز تاثیر داشت.

برای بررسی دقیق تر شخصیت این استاد برجسته موسیقی، باید او را از دو منظر مورد بررسی قرار داد. نخست به آثارش نگاهی داشت و سپس ماجراهایش را مورد بررسی قرار داد. ساماندهی موسیقی ایرانی و اجرا روی پیانو، از نکات مهمی است که معروفی با ظرافت و هوشمندی و به دور از حاشیه و ایجاد حساسیت، آن را بر بستر موسیقی پهن کرد و از حاصل زحمات و جسارت های او، شاید بیشتر افرادی که بعدها موسیقی ایرانی را با پیانو نواختند بهره برده اند. او تکنیک را فدای ساختار اجرایی نکرد، بلکه آن را در راستای موسیقی خاطره انگیز به خدمت گرفت و شاید استثنایی در فرضیه: دو خط موازی به هم نمی رسند؛ به وجود آورد. تجربه همکاری با بزرگانی چون صبا، نی داوود، تهرانی و … توانایی درک و دریافت قطعات بزرگانی چون باخ، موتزارت، بتهوون و … بدون شک، برای وی فرصتی کم نظیر در بیان اتفاقی نو در موسیقی ایرانی به وجود آورد که در پیوند هنر شرق و غرب گامی تاثیرگذار بود. در بررسی آثار معروفی می توان، به انسجام هارمونی همزمان، با تکیه بر نت های شاهد، در دستگاه های موسیقی ایرانی اشاره کرد؛ همچنین استفاده از نت های زینتی که تمبر صوتی دلنشین خصوصا برای شنونده آثار ایرانی فراهم می کند.

از نقطه نظری دیگر باید او را کارگردانی صاحب ایده و سبک دانست که برای خلق تصاویر خاص، از میزانسن هایی بدیع برای نت ها استفاده می کند. شاید همانند کیارستمی در فیلمسازی، استاد معروفی هم نگاه متفاوتی دارد و از تاثیرات عمیق موسیقی بر انسان کاملا باخبر است. هر شنونده ای در نخستین درنگ پس از شنیدن آثارش، از نزدیک بودن روحش با موسیقی سخن می گوید و این یعنی ایستادن در نقطه مرکزی یعنی قلب. از آنجا که یکی از ویژگی های موسیقی ایرانی همراهی آواز با موسیقی است، بنابراین حذف کلام، بخشی از جذبه این موسیقی را کم می کند اما با آنالیز آثار ساخته شده توسط جواد معروفی، به هوشمندی وی در بسط و گسترش ملودی می توان پی برد. استفاده بجا از سنکوپ ها و همچنین آکومپانیمان هایی پویا، به روان بودن قطعات او کمک کرده و نبودن کلام خلائی برای شنونده به وجود نمی آورد.

شاید حس تکان دادن دست در آب روان، گویای دورنمای قطعات و اجرای همزمان یک نت در بم و اکتاو به جدا شدن احساس شنونده و رها شدن امواج موسیقی، بهترین استعاره از محتوای آثار او باشد. بدیهه گویی های پیانو، ترکیب غم و احساس، سیر در دستگاه های موسیقی ایرانی، انعکاس بخشی از تاریخ و فراز و فرودهایی که دلنشین اما هیجان انگیز است، نیاز به یک خنیاگر موسیقی دارد، نیاز به کسی که ضمن اشراف عمیق بر موسیقی کلاسیک، به دنبال کشف و شهودی نو در موسیقی ایرانی باشد؛ تا بتواند تراز این دو موسیقی را با هم یکسان و برابر و در برخی موارد حتی برتری دهد.

شاید استاد جواد معروفی را بتوان بازمانده آخرین نسلی دانست، که توانست آثاری بر جای بگذارد که ماندگار شوند. مسیری که هر هنرمندی سعی دارد مسافتی حتی کوتاه را در آن طی کند. اما مانایی حتما ابعاد دیگری غیر از موسیقی می خواهد. مانند شناخت جامعه، اندیشمندی، استعداد ذاتی و حضور در ابعاد پنهان آدم ها؛ تا سر آخر که آنجا انسان سعی می کند، به رویای خویش رنگ واقعیت بزند. آهنگی دلنشین او را فریب می دهد؛ تا حدی که رویایش را طلایی می بیند و خود را از همه سرتر و دلفریب تر جلوه می دهد. خواب هایی طلایی؛ که تو را تا منویات مهتاب بتهوون می برد تا بتوان لذت شنیدن موسیقی و لحن ایرانی را در سال های اواخر کلاسیک و اوایل رمانتیک تجربه کرد.