درگذشت پروانه اعتمادی، نقاش پیشکسوت
پروانه اعتمادی، هنرمند نقاش تجربه‌گرا، جمعه اول فروردین ماه ۱۴۰۴، در سن ۷۸ سالگی درگذشت.
به گزارش مجله هنر، پروانه اعتمادی، در سال ۱۳۲۶ به دنیا آمد. او نقاشی را نزد بهمن محصص آغاز کرد و تنها شاگرد مستقیم این هنرمند محسوب می‌شود. او وارد دانشکدهٔ هنرهای زیبای تهران شد، اما دو سال بعد تحصیل را نیمه‌کاره رها کرد.
پروانه اعتمادی، به گفته خودش سلیقه‌اش را از بهمن محصص به یادگار برده بود و جسارتش را از جلال آل‌احمد. صریح بود اما صراحت؛ تنها، وجهی از شخصیت اوست.
در یازدهمین فهرست ۵۰۰ هنرمند برگزیده جهان، نام پروانه اعتمادی، به همراه چهار هنرمند دیگر ایرانی به چشم می‌خورد.
زنده‌یاد پروانه اعتمادی، با نقاشی‌های طبیعت بی‌جان و به‌طور خاص‌تر نقاشی‌های سیمانی در دههٔ ۱۳۵۰، شناخته می‌شود.
آثار پروانه اعتمادی، بخش درخشانی از هنر معاصر ایران است که در جهان شناخته شده و نشان‌دهنده تجربه‌گرایی و روحیه جستجوگر اوست.
او به هنرجویان بسیاری درس داد و می‌گفت تلاش دارد که به جای «دانش» به آنها بیاموزد که «بینش» هنری داشته باشند.
وی نخستین نمایشگاه خود را در سال ۱۳۴۸ در تالار قندریز برگزار کرد. همچنین نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی بسیاری هم در بال در کشور سوئیس، پکن، پاریس، لس آنجلس، ونکوور و دهلی نو برپا کرده بود.
او هنرمندی بود که در استفاده از تکنیک‌های مختلف مانند رنگ‌روغن، سیمان، مداد رنگی، طراحی و کلاژ به مهارت رسید و از همه این مدیو‌م‌های هنری برای تغییر شیوه کاری‌اش استفاده کرد. خلق بافت‌های متفاوت، استفاده از رنگ‌های تیره و سایه‌های عمیق و همینطور تصویر کردن سفیدی بر زمینه سفید از جمله ویژگی‌های آثار او بود.
جلال آل‌احمد که در مدرسه، معلم اعتمادی بود؛ استعداد هنری‌اش را کشف کرد. پروانه اعتمادی سپس به توصیه آل‌احمد نزد بهمن محصص نقاشی یاد گرفت. همین، او را به تنها شاگرد مستقیم محصص تبدیل کرد.
او در ابتدا کار حرفه‌ای خود را با برگزاری نمایشگاهی از آثار انتزاعی در تالار قندریز آغاز کرد، بعد به نقاشی فیگوراتیو روی آورد، اما فرم همچنان عنصر مهم آثار او باقی ماند.
وی در دوره‌ای از کار حرفه‌ای خود، به خلق طبیعت بی‌جان روی آورد و گل نرگس، انار، سیب و ترمه بارها در آثارش تکرار شد.
نگاهی به دوره‌های مختلف کاری اعتمادی نشان می‌دهد که او جسورانه شیوه‌ها و روش‌های مختلفی را برای بیان هنری خود آزمود.
پروانه اعتمادی، در سال‌های پس از انقلاب اسلامی، دوباره سراغ فرم‌های ساده شده و تغییر شکل‌یافته رفت. این‌بار گیاهان، گلدان‌ها، نماهای داخلی و موجودات خیالی روی بوم و کاغذهای او نقش بستند.
جابه‌جایی اشیاء و انسان مدرن یکی از مفاهیمی بود که وی سعی داشت در کارهایش منعکس کند. او خود گفته بود که تصویر کردن چیزی که سرجای خودش نیست در حقیقت تاکید او بر «جابجایی و نابه‌جایی» اشیاء و انسان‌هاست که در جای خودشان قرار ندارند؛ مانند سر گوسفندی که او بر پارچه‌ای سفید بر روی میز کشید.
فضاهای خالی و سوژه‌های روزمره از موضوعات ثابت کارهای اعتمادی بود. دسته‌های گل، گلدان، پیت حلبی و ماهی عناصر پرتکرار آثار او هستند که هربار به‌شیوه‌ای متفاوت اما با رویکردی مشترک در کارهایش پدیدار می‌شدند. این عناصر، امضای شخصی هنرمندی بودند که سال‌ها نوجویی را در کار خود پیش گرفته بود.
آثار پروانه اعتمادی، در زمره آثار گران‌قیمت هنرمندان تجسمی ایران به شمار می‌آیند. نقاشی «بدون عنوان» او متعلق به ۱۳۵۷، در حراج تهران، با رقم ۳ میلیارد و ۷۴۰ میلیون تومان به فروش رسید.
در سال ۱۳۹۸، بهمن کیارستمی، مستندی از زندگی اعتمادی با نام «پروانه» ساخت که گوشه‌هایی از زندگی، فعالیت‌ها و نگاه ویژه‌ی او نسبت به هنر و تاریخ معاصر ایران را نشان می‌داد. در این مستند از عکس‌ها و فیلم‌های آرشیوی دوران جوانی این هنرمند هم استفاده شده و نام پروانه اعتمادی، در انتهای فیلم در کنار نام کارگردان آمده است.
پیام معاون هنری ارشاد برای درگذشت پروانه اعتمادی
هنرمندی که در اولین روزهای دگرگونی طبیعت از دنیای ما خداحافظی کرد
معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، به مناسبت درگذشت پروانه اعتمادی از هنرمندان پیشگام و نوگرای عرصه نقاشی، متنی را منتشر کرد.
در متن نوشته شده از سوی نادره رضایی آمده است:
«در اولین روزهای دگرگونی طبیعت، بانو پروانه اعتمادی از هنرمندان پیشرو، پیشگام و نوگرای قبیله نقاشی ایران از دنیای ما خداحافظی کرد. هنرمندی محترم و معتبر که همانند بسیاری از هم نسلانش نقش موثری در توسعه و ترویج فرهنگ و هنرناب ایرانی به دنیا ایفا کرد و آثاری را از خود بر جای گذاشت که در عین دارا بودن زبانی ساده از اشیای معمولی زندگی پیرامونی ما انسان ها، شاعرانه و زیباترین تصاویر را خلق می کرد.
زیستی هنرمندانه، شاعرانه و سراسر جستجو و مکاشفه زیبایی‌ها که آفرینش آثاری تجربه گرا، متفاوت و سرشار از خلق تکنیک های مختلف نتیجه آن بود. مسیری پر از دستاوردهای درخشان که در فرم و محتوا بیانگر دیدگاه و دریچه ای متفاوت از زاویه نگاه یک نقاش بود و توانست آثار این هنرمند فرهیخته را در بیرون از مرزهای ایران عزیزمان نیز معرفی کند.
آن چه از پروانه اعتمادی در عرصه نقاشی و نگاه کاملا متفاوت و جستجوگر این هنرمند عزیز به هنر و تاریخ معاصر ایران به جای مانده، لذت تماشای آثاری شاخص از هنرمندی است که با بهره‌مندی از مکاتب هنرمندان و استادان ممتاز عرصه نقاشی جلوه های متفاوتی از طبیعت بی جان را خلق کرد. آثاری ملهم از یک تجربه گرایی و فهمی عمیق که با تکنیک های مختلف به چشمان علاقه مندان نقاشی هدیه شد.
اینجانب، به سهم خود درگذشت زنده‌یاد پروانه اعتمادی را به خانواده و جامعه هنری کشورمان تسلیت عرض نموده و در این روزهای عزیز و گرانقدر آرزومند رفیع ترین درجات الهی هستم.»
