کپی رایت

پرتال مجله هنـر، رعایت قانون کپی رایت را برای خود الزامی می داند. بر همین اساس، به غیر از مطالب عمومی و آزاد که به طرق مختلف در اینترنت منتشر شده و یا به صورت فروشی و در قالب مقاله‌های آماده در اختیار همگان قرار دارد، در باز نشر مجدد، نام کامل نویسنده و رسانه منتشر کننده اثر یا لینک منبع خبر را در پست مربوطه درج می‌کند.
نویسندگان و همکاران مجله هنر، مطالب خود را فقط برای انتشار در این پرتال نگارش می کنند. به بیان واضح‌تر، کلیه مندرجات پرتال مجله هنر، مشمول قوانین کپی رایت، و تحت حمایت قانونی این سایت هستند.
باز نشر کلیه مطالب سایت اعم از تصاویر، فایل ها، مقاله‌ها و نوشته‌ها، فقط با کسب اجازه‌نامه کتبی از سایت مجله هنر و درج نام و لینک اینترنتی آن مجاز است.
حقوق کلیه هنرمندان و صاحبان آثار در پرتال مجلـه هنر، محفوظ و هرگونه باز نشر محتویات و یا کپی برداری از نام، لوگو و قالب این سایت، موجب پیگرد قانونی خواهد بود.

مختصـری در باره قانون کپی رایت

کپی رایت نوعی حفاظت قانونی از آثار علمی و ادبی و هنری است. این قانون شامل هر نوع عرضه ای از آثار بوده و به صاحب اثر اجازه می دهد که از حقوق انحصاری، که شامل تکثیر و اقتباس از آثار است استفاده کند.

این قانون، آثـار ادبی، سینمایی، تولید موسیقی، ضبط صدا، نقاشی، عکاسی و نرم‌افزار، نمایش‌های زنده، پخش برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی، و طراحی‌های صنعتی را شامل می‌شود. اگر این اثر یک مقاله، نمایشنامه، ترانه، کد HTML یا گرافیک کامپیوتری باشد که قابل ثبت بر کاغذ، نوار کاست، CD یا هارد درایو کامپیوتر باشد، شامل قانون کپی رایت می‌شود.

به‌طور کلی، پیش از اختراع دستگاه چاپ و خصوصاً تا اوایل قرن هجدهم، مسئله کپی‌رایت اصولاً مطرح نبود، زیرا از یک سو، امکان تکثیر انبوه آثار ادبی و هنری فراهم نبود و سرقت علمی و ادبی هم (حداقل به شکل گسترده) وجود نداشت؛ از سوی دیگر، فردمحوری دوران مدرن شکل نگرفته بود و هر اثری حاصل فرهنگ جمعی به‌شمار می‌آمد. دیگر اینکه با توجه به دشواریِ رفت‌وآمد و ناچیز بودن حجم آثار بشری، هر نوع دسترسی به این آثار، به هر شکلی، مطلقاً مزیت و مطلوبیت محسوب می‌شد. با اختراع دستگاه چاپ و به‌ویژه پس از انقلاب صنعتی، با شکل‌گیری صنعت نشر و نیز پدید آمدن صورت‌های جدید تولید آثارِ قابل‌نسخه‌برداری مثل فیلم و عکس و … مفهوم کپی‌رایت شکل گرفت و وارد حقوق و قوانین شد. تاریخچه حق تکثیر با حقوق انحصاری و امتیازات چاپ کتاب آغاز شد، اساسنامه آن در سال ۱۷۰۹ که از آن ملکه بریتانیای کبیر نام خود را گرفته ‌است، اولین اساسنامه حق تکثیر است. در ابتدا حق تکثیر تنها شامل تکثیر کتاب‌ها می‌شد، با گذر زمان محدودیت‌های دیگر از قبیل ترجمه و آثار اشتقاقی به آن اضافه شد.

دو مسئله به ‌ویژه در دهه‌های اخیر، موجب شد کپی‌رایت به یک معضل جدی تبدیل شود. اولاً به دلیل پیشرفت فناوری، امکان تکثیر آثار گوناگون در مقیاس وسیع با هزینه اندک و سرعت بالا فراهم شد و دیگر اینکه تعداد افرادی که به انحای مختلف متکی به درآمد حاصل از تکثیر محصولات قابل‌ نسخه‌برداری هستند (اعم از مؤلفان، تهیه‌کنندگان، عکاسان، روزنامه‌نگاران، ناشران، صحافان، فروشندگان و …) افزایش یافت. به این ترتیب، به مرور زمان، نوعی تناقض در زمینه حقوقی و اخلاقی و به‌ تبع آن در حوزه سیاست‌های فرهنگی پدید آمد. از نظر اخلاقی، دسترسی عموم افراد به هنر و اطلاعات امری مطلوب است و از سوی دیگر، برخی انواع دسترسی، بر خلاف قوانین، و ظاهراً غیراخلاقی است. در حوزه سیاست‌ها، از یک‌ طرف، سالانه میلیاردها دلار صرف تأسیس و مدیریت کتابخانه‌ها می‌شود تا افراد مختلف در اقصی‌ نقاط جهان بتوانند به آثار گوناگون دسترسی داشته باشند و از طرف دیگر، دولت‌ها ملزم شده‌اند سازوکارهایی جهت محدودسازی دسترسی عموم به محصولات فرهنگی تدوین کنند.

چیزی به نام حق «حق نشر بین‌المللی» که به صورت خودکار نوشته‌های نویسندگان را در سراسر جهان محافظت کند وجود ندارد. محافظت در مقابل استفاده در هر کشوری به قوانین ملی آن کشور بستگی دارد. با این وجود بیشتر کشورها برای آثار خارجی تحت شرایط خاص، محافظت‌هایی فراهم می‌کنند که تا حد زیادی به وسیلهٔ معاهدات و کنوانسیون‌های بین‌المللی حق نشر ساده شده‌ است. دو کنوانسیون مهم در این زمینه وجود دارند، یکی کنوانسیون برن؛ برای حمایت از آثار ادبی و هنری و دیگری کنوانسیون جهانی حق نشر. با این همه، کشورهایی وجود دارند که برای کارهای خارجی، محافظت حق نشر کمی ارائه می‌دهند یا اصلاً ارائه نمی‌دهند.

قانون کپی رایت براساس پیمان برن تنظیم شده است. پیمان برن که در سال ۱۸۸۶ (شهریور ۱۲۶۵ شمسی) در شهر برن، بین کشورهای پادشاهی، منعقد شد. قبل از آن حقوق قانونی یک اثر متعلق به نویسنده آن بود اما نویسنده در خارج از مملکت مورد نظر، فاقد حقوق قانونی بود و مثلا در فرانسه، کتاب یک نویسنده انگلیسی بدون اجازه او چاپ می‌شد و نویسنده حق اعتراض نداشت. پیمان برن داشتن حق قانونی بر مالکیت یک اثر را در تمام کشورها قابل اجرا دانست. پیمان برن تا کنون بارها مورد تجدید نظر قرار گرفته و از سال ۱۹۶۷ مدیریت آن بر عهده سازمان جهانی حمایت از حقوق مایملک معنوی Word Intellectual Property Organization یا WIPO قرار گرفته است.

کنوانسیون برن کشورهای امضاکننده معاهده را (که در متن معاهده به نام «کشورهای عضو اتحادیه» شناخته شده‌اند) ملزم می‌کند که آثار پدیدآورندگان سایر کشورهای امضاکننده را هم‌چون آثار پدیدآورندگان تبعه خود مورد حمایت کپی‌رایت قرار دهد. این پدیدآورنده کسی است که دارای تابعیت یکی از کشورهای عضو باشد و اگر دارای چنین تابعیتی نیست، اثر خود را برای نخستین بار در یکی از کشورهای عضو اتحادیه منتشر می‌کند یا اقامتگاه وی در یکی از کشورهای عضو اتحادیه است.

تاریخچه قانون حق تکثیر در ایران مربوط می‌شود به قانون ثبت علائم تجاری که در سال ۱۳۰۴ تصویب شد و در سال ۱۳۴۸ قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان به عنوان بدنه اصلی حق تکثیر در ایران تصویب شد. در ایران قانون حق تکثیر، هیچگاه بدرستی اجرا نشده‌ است. مجموعه‌ای از قوانین، قانون حق تکثیر را تشکیل می‌دهند، از جمله قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸، قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی مصوب ۱۳۵۲، قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای مصوب ۱۳۷۹ و آیین‌نامه اجرایی آن مصوب ۱۳۸۳، قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری و مواد ۶۲، ۶۳ و ۷۴  قانون تجارت الکترونیکی.

ایران از سال ۲۰۰۱ عضو سازمان جهانی مالکیت فکری است و تا به حال تعدادی از پیمان‌های مربوط به مالکیت فکری را پذیرفته ‌است. ایران در سال ۱۳۸۰ به پیمان مادرید برای ثبت بین‌المللی علائم ملحق شد، ولی عضو کنوانسیون برن و هیچ‌یک از کنوانسیون‌های بین‌المللی مربوط به حق تکثیر نیست و در سازمان تجارت جهانی تنها ناظر است و به موافقتنامه تریپس نپیوسته‌ است. بعضی آثار ایرانی از جمله آثاری که در حال حاضر پدید می‌آیند شامل حق تکثیر در ایالات متحده نمی‌شوند و به حوزهٔ عمومی تعلق دارند.

در سال ۱۳۹۰ پیش‌نویس لایحه جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دولت تقدیم شد که در صورت تصویب جایگزین قوانین فعلی حق تکثیر ایران خواهد شد، در این پیش‌نویس، مدت حمایت حقوق پدیدآورندگان از ۳۰ سال به ۵۰ سال افزایش یافته‌ است. بنابر قوانین ثبتی در ایران پس از اینکه مخترع یا همان پدیدآورنده، محصول یا اثر انحصاری خود را پس از طی مراحل عنوان شده در قوانین مربوط به ثبت رساند می‌بایست براساس تعرفه‌های موجود به صورت سالیانه مبلغی را به عنوان حق مالکیت در وجه سازمان ثبت واریز نمایید تا در طول این مدت حق مالکیت را در انحصار خود نگه دارد.

قانون کپی رایت از چه زمانی آغاز می‌شود و چه شرایطی دارد؟

قانون کپی رایت از زمانی که اثری در شکلی ملموس به وجود بیاید، شامل آن اثر می‌شود. برای مثال، یک ترانه سرای ساکن آمریکا، اشعار خود را نوشته، نام خود را امضا کرده و با گذاشتن نشانه Copyright ©در کنار آن تاکید می‌کند که نویسنده اشعار است. سپس نوشته هایش را در پاکتی گذاشته و به آدرس خودش پست می‌کند و این پاکت را دربسته نگه میدارد. درواقع شاهد او تاریخ مهر پست بر پاکت است. حالا او با در دست داشتن این نامه، اثر خود را در دفتر کپی رایت آمریکا به ثبت می رساند تا از هرگونه سوء استفاده حمایت شود. حتی اگر شخصی قبل از ثبت رسمی اثر از آن استفاده کند، او با در دست داشتن پاکت می‌تواند مالکیت خود را به اثبات برساند.

این مثال درباره آثار دیجیتالی هم صدق می کند به این صورت هنگام حفظ یک اثر در کامپیوتر، تاریخ و ساعت آن هم حفظ می‌شود و شما با در دست داشتن فایل اصلی همواره میتوانید ثابت کنید که زودتر از شخصی که به نحوی (برای مثال از وب سایت) به اثر شما دست یافته، آنرا به وجود آورده بودید. اگر این شیوه از نظر شما کاستی هایی دارد می‌توانید اثر خود را بر روی دیسکت یا CD کپی کرده و به آدرس خود پست کنید. آنرا در جای مطمئنی نگه دارید و در موقع لزوم در حضور شاهد، آنرا باز کنید.

چه زمانی کپی رایت یک اثر به پایان می‌رسد؟

گاهی اوقات در یک ثبت کپی رایت به چند تاریخ برمی خوریم برای مثال:

“© Copyright 1998, 1999 John Smith.”

از آنجایی که یک خالق اثر در طول زمان کار خود را تصحیح، تکمیل یا دوباره نویسی می کند، تمام تاریخ‌های ثبت شده زمان خلق اثر را در دوره های مختلف مشخص می‌کنند و نشان دهنده زمان پایان گرفتن کپی رایت نیستند.

تاریخ انقضای کپی رایت، بر اساس پیمان برن، حداقل شامل طول حیات خالق آن و ۵۰ سال پس از مرگ او است. این مقدار زمان شامل تمام کشورهای عضو در پیمان برن می‌شود و هر کشور می‌تواند زمان بیشتری برای قابل اجرا بودن کپی رایت قائل شود اما این زمان نمی‌تواند از مقدار تعیین شده در پیمان کمتر باشد. گاهی اوقات در طی یک وصیت رسمی حقوق یک اثر به بازماندگان صاحب آن تعلق میگیرد که البته باید به تایید رسمی رسیده باشد.

بخشی از مفاد قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان در ایران، در باره طول زمان ذکر شده:

فصل سوم – مدت حمایت از حق پدید آورنده و حمایت های قانونی دیگر

ماده ١٢ – مدت استفاده از حقوق مادی پدید آورنده موضوع این قانون که به موجب وصایت یا وراثت منتقل می شود از تاریخ مرگ پدید آورنده سی سال است و اگر وارثی وجود نداشته باشد یا بر اثر وصایت به کسی منتقل نشده باشد برای همان مدت به منظور استفاده عمومی در اختیار وزارت فرهنگ و هنر قرار خواهد گرفت.

تبصره – مدت حمایت اثر مشترک موضوع ماده ۶ این قانون سی سال بعد از فوت آخرین پدید آورنده خواهد بود.

ماده ١٣ – حقوق مادی اثرهایی که در نتیجه سفارش پدید می آید تا سی سال از تاریخ پدید آمدن اثر متعلق به سفارش دهنده است مگر آن که برای مدت کمتر یا ترتیب محدود تری توافق شده باشد.

تبصره – پاداش و جایز نقدی و امتیازاتی که در مسابقات علمی و هنری و ادبی طبق شرایط مسابقه به اثار مورد حمایت این قانون موضوع این ماده تعلق می گیرد متعلق به پدید آورنده خواهد بود.

ماده ١۴ – انتقال گیرنده حق پدید آورنده می تواند تا سی سال پس از واگذاری از این حق استفاده کند مگر این که برای مدت کمتر توافق شده باشد.

ماده ١۵ – در مورد مواد ١٣ و ١۴ پس از انقضای مدت های مندرج در آن مواد استفاده از حق مذکور در صورت حیات پدید آورنده متعلق به خود او و در غیر این صورت تابع ترتیب مقرر در ماده ١٢ خواهد بود.

 

کپی رایت در اینترنت

هنگامی که از یک وب سایت دیدن می کنید، کپی کردن مطالب، تصاویر یا کد HTML آن با چند کلیک انجام پذیر است و بسیاری از ما به دلایل مختلف این کار را انجام می‌دهیم. اشتباه عمومی در مواد موجود در اینترنت، این است که اینترنت یک فضای عمومی بوده و برداشت مطالب آن آزاد است، به خصوص که SAVE یا COPY فایل‌های آن به سادگی امکان پذیر است و تقریبآ نمی توان از آن جلوگیری کرد. این طرز فکر مانند آن است که به خود اجازه دهیم به دلیل قرار داشتن فضای مقابل پارکینگ منازل در خیابان، در مقابل درب پارکینگ افراد پارک کنیم!

آنچه در اینترنت می‌بینیم در صورتی قابل کپی کردن است که یا دولتی باشد مانند سفارت خانه ها، دانشگاه‌ها و مانند آن …، یا تاریخ کپی رایت آن منقضی شده باشد و یا صاحب وب سایت حقوق خود را لغو یا واگذار کرده باشد. به خاطر داشته باشید که “اینترنت” و فضای عمومی یا “Public Domain” هم معنی نیستند.

مطالبی که توسط دیگران تهیه شده و با کسب اجازه قابل استفاده هستند

صاحبان فایل ها و برنامه های Midi، تصاویر گرافیکی (عکس ها، نشانه ها، آثار هنری دیجیتالی)، نوشته ها، متون، HTML، javascripts  و تمام مواردی که استفاده از آن مجاز اعلام شده اند، به شما اجازه نمی‌دهند که مواد مورد نظر را به نام خود ثبت کنید و این اجازه به معنای احراز مالکیت نیست. علامت کپی رایتی که در پایین صفحه یک وب سایت میبینید برای بخش‌هایی است که دارنده سایت خودش به وجود آورده (مثلا طرح گرافیکی یک وب سایت موسیقی) نه بخشهایی که صاحب سایت اجازه استفاده آنها را دارد.

گرافیک ها و تصاویر لینکی رایگان

تصاویر گرافیکی که در سایت‌ها با عنوان free یا رایگان عرضه میشوند جزو اموال عمومی نیستند شما میتوانید از این تصاویر به طور رایگان استفاده نمایید اما “صاحب” آن به شمار نخواهید آمد. در واقع شما در صورتی می توانید از آنها استفاده کنید که با شرایط صاحب آن موافقت کنید برای مثال اگر صاحب اثر خواسته باشد که “در تصویر دخل و تصرف نکنید”یا فقط در homepage شخصی خود از آن استفاده کنید”حتما این کار را انجام دهید. همین مساله در مورد تصاویر لینکی و نشانه ها هم صدق می‌کند.”

تغییر کلی در نوشته، متن، تصاویر و… شخص دیگر و تبدیل آن به یک نسخه جدید

اگر با اجازه صاحب اثر، در متن، تصویر، کد HTML و موارد مشابه آن تغییر کلی ایجاد کنید و این تغییرات موافق با شرایط صاحب اثر باشد، شما صاحب اثر جدید هستید. در غیر این صورت به دزدی ادبی/ هنری محکوم خواهید شد.

علامت

علامت جهانی حق چاپ © است که در برخی موارد به صورت (c) یا (C) نیز نمایش داده می‌شود. در زبان فارسی برای بیان این حقوق معمولاٌ از عبارت‌هایی مانند «همهٔ حقوق چاپ و نشر این کتاب محفوظ است.» استفاده می‌شود.

 منبع : راسخون – نوشته: محمود کریمی شرودانی

چرم مشهد
ارسـال پیـام
لطفـا مقـاله یا رزومـه هنـری خود را به این آدرس ارسال کنید: info@artmag.ir
تا دقایقی دیگـر، پاسخ شما ارسـال خـواهد شد.