«فرید الهامی» کارگردان فیلم «تنبور»، قبل از اکران این اثر مستند در جشنواره فیلم کُردی «مسکو»، از تماشاگران خواست که به یاد زنده‌یاد «داریوش مهرجویی» قیام کرده و یک دقیقه سکوت کنند.
به گزارش مجله هنر، فیلم مستند «تنبور» (ته‌میره) به کارگردانی «فرید الهامی» که بعد از ۱۵ سال فیلمبرداری، تحقیق و پژوهش موسیقایی؛ آماده نمایش شده است در جدیدترین اکران بین‌المللی خود و با حضور این هنرمند و پژوهشگر حوزه موسیقی، «حمه‌ی حمه سعید» وزیر روشنبیری (فرهنگ و هنر) حکومت اقلیم کردستان عراق، «کَرَم گردن‌زری» Kerem Gerdenzeri آهنگساز و خواننده سرشناس کُرد ساکن مسکو، خانم «مارگاریتا کاراتینا» مدیر بخش روابط بین‌الملل کنسرواتوار چایکوفسکی Tchaikovsky Conservatory، خانم «گولیزر گردن‌زری» Gulizer Gerdenzeri، سینماگران حاضر در جشنواره و علاقمندان به سینما در سومین دوره جشنواره فیلم کُردی «مسکو» در سالن شماره ۴ سینما «کارو اتروم» Caro Atrium در شهر مسکو در کشور فدراسیون روسیه روی پرده رفت.
زنده نگه داشتن یاد «داریوش مهرجویی» سینماگر فرهیخته ایرانی
«فرید الهامی» کارگردان فیلم «تنبور»، قبل از اکران این اثر مستند در سومین جشنواره فیلم کُردی «مسکو» گفت: ضمن خیرمقدم به همه شما عزیزان، با کمال تأسف؛ شب گذشته، «داریوش مهرجویی» کارگردان بزرگ سینمای ایران، به همراه همسرشان به قتل رسیدند. در این لحظه و در جشنواره فیلم کُردی «مسکو»، برای یاد و احترام به این سینماگر فرهیخته و مقام والا و ارزشمند هنری‌شان؛ به پا می‌خیزیم و یک دقیقه سکوت می‌کنیم.
گذشته تنبور، تنبور یارسان و تنبور معاصر
بعد از اکران این اثر مستند، «فرید الهامی» در جواب سؤال یکی از تماشاگران درباره ساخت فیلم مستند «تنبور» گفت: این اثر، سه بخش را در برمی‌گیرد، از جمله؛ پیشینه تنبور، تنبور یارسان و همچنین تنبور معاصر.
ریشه یارسان و آیین مهر ناگسستنی است
در ادامه این نشست، یک پژوهشگر روسی با اشاره به این‌که آنها شناخت دقیقی از آیین یارسان ندارند، از الهامی خواست که در این زمینه، توضیحاتی ارائه داد، که این آهنگساز و نوزانده سرشناس تنبور در این باره گفت: ریشه یارسان و آیین مهر ناگسستنی است. یارسان آیینی با زبان کُردی است که در بخشی از منطقه تاریخی اورامانات و در ۸۰۰ سال پیش، توسط شخصی به نام «سلطان اسحاق» آشکار می‌شود یارسان‌ها به این معتقدند که این آیین؛ از روز ازل، وجود داشته است.
یارسان‌ها با ساز تنبور، عبادت می‌کنند
وی همچنین گفت: یارسان‌ها با ساز تنبور، عبادت می‌کنند. قدمت ساز تنبور، نزدیک به ۵ هزار سال پیش برمی‌گردد. بعد از حمله اعراب، یارسان‌ها قرن‌ها با مخفی نگه داشتن و آشکار نکردن ذکرها و مقامات، به خوبی از آن را حفاظت و مراقبت کرده‌اند. یارسان‌ها در ایران، بیشتر از سه میلیون نفر جمعیت دارند، وکاکه‌ای‌ها (یارسان‌ها) هم در اقلیم کردستان، حدود ۱۵۰ هزار نفر را شامل می‌شوند.
ساز تنبور رپرتواری به نام مقام دارد
این نوازنده و آهنگساز باتجربه تنبور گفت: ساز تنبور رپرتواری به نام مقام دارد که این مقام‌ها از زمان ساسانیان یعنی بیشتر از ۱۴۰۰ سال تا ۸۰۰ سال قبل، عمر دارند که خوشبختانه این مقام‌ها تا این لحظه، دستکاری نشده‌اند و مردم کُرد یارسان، میراثدار این فرهنگ اصیل و ماندگار هستند.
فیلم مستند «تنبور» واقعاً اثری جذاب و قابل ستایش است
در بخش دیگری از این جلسه، خانم «مارگاریتا کاراتینا» مدیر بخش روابط بین‌الملل کنسرواتوار چایکوفسکی در کشور روسیه گفت: من در این نشست، نماینده کنسرواتوار چایکوفسکی هستم، قبل از هر چیز، از آقای «فرید الهامی» برای ساخت فیلم مستند «تنبور» تشکر و قدردانی می‌کنم، واقعاً اثری جذاب و قابل ستایش است. برای من بسیار جای خوشحالی بود که در این فیلم مستند، تصاویر «سیف‌الله شکری» و «آرش شهریاری» را مشاهده کردم چون آنها را از نزدیک می‌شناسم و در کنسرواتوار چایکوفسکی حضور داشته و به اجرا برنامه مشترک پرداخته‌اند.
معرفی هنر موسیقی سنتی و اصیل ایرانی در روسیه
وی افزود: کنسرواتوار چایکوفسکی در این مدت، توانسته مقداری از هنر موسیقی سنتی و اصیل ایرانی را در کشور روسیه معرفی کند. به نظرم موسیقی یارسان به صورت مخفی نگه داشته خواهد شد، چون کسانی که نوازنده موسیقی و مقام‌‌خوان یارسان هستند خودشان نمی‌خواهند که پرده از روی این آیین کهن برداشته شود. هنر موسیقی یارسان‌ها به صورت سرّ و راز، باقی خواهد ماند؛ چون موسیقیدان‌های این مناطق، خودشان خواهان این مهم هستند.
ردیف‌های دستگاهی ایران، ارتباط زیادی با مقام‌های منطقه کرمانشاه دارند
خانم مارگاریتا، در پایان سخنانش تأکید کرد: در حقیقت، هنر موسیقی سنتی ایرانی و ردیف‌های دستگاهی، ارتباط زیادی با مقام‌های منطقه کرمانشاه دارند. ما تمایل داریم که از آنها اطلاع داشته باشیم و شما هم لطفاً با ما همکاری کنید تا به شیوه آکادمیک و علمی پرده از این رازهای یارسان برداریم. لطفاً از در حوزه کاربردی هم با ما همکاری کنید تا افرادی که در حوزه خوانندگی و نوازندگی مقامات تنبور، فعال هستند در اینجا حضور داشته باشند و برای ما ثابت کنند که چه فرقی میان مقام‌های تنبور و ردیف‌های دستگاهی ایران، وجود دارد.
همکاری مشترک با کنسرواتوار چایکوفسکی
در پایان این نشست، «فرید الهامی» کارگردان فیلم مستند «تنبور» گفت: در طول ۱۵ سال گذشته که بر روی ساز تنبور و مقامات آن تحقیق کرده‌ام، در حال نگارش سه کتاب هستم که هنوز منتشر نشده‌اند؛ همه مقام‌های تنبور را نت‌نویسی کرده‌ایم و اسطوره‌های هر مقام را نیز در این کتاب‌ها شرح کرده‌ام. می‌توانیم به صورت مشترک با کنسرواتوار چایکوفسکی برای انتشار موسیقی و تاریخ کُرد و یارسان و نیز معرفی تاریخ موسیقی کُردستان اقدام کنیم و آن را در سراسر جهان منتشر نماییم. در مورد ردیف هم باید گفت که ریشه ردیف موسیقی ایرانی، برگرفته از مقام‌های مناطق مختلف ایران است.
اکران ۴۲ فیلم از کشورهای آلمان، اسپانیا، سوئد، یونان، عراق، سوریه، ترکیه و ایران
سومین دوره جشنواره فیلم کُردی «مسکو» Moscow، با هدف انعکاس فرهنگ و تاریخ کُرد و همچنین زندگی مدرن این ملت، با نمایش ۴۲ فیلم در بخش‌های رقابتی شامل؛ ۵ فیلم بلند، ۷ فیلم مستند و ۲۷ فیلم کوتاه از سینماگران کشورهای آلمان، اسپانیا، سوئد، یونان، عراق، سوریه، ترکیه و ایران، ۳ فیلم در بخش «نمایش ویژه»، شب سینمای کُردی و نمایشگاه هنری و فرهنگی تا روز ۲۷ مهر ماه جاری (۱۹ اکتبر ۲۰۲۳) در سالن‌های مرکز سینمایی «کارو اتروم» Caro Atrium در شهر مسکو، در کشور فدراسیون روسیه ادامه خواهد داشت.
