قابی که هیچ‌وقت کهنه نشد

دوران دفاع مقدس، تنها میدان نبرد نبود صحنه‌ای بود از ایثار، ایمان و لحظه‌هایی که باید ماندگار می‌شدند. یکی از کسانی که این رسالت را بر دوش گرفت، اباصلت بیات، عکاس جنگ است مردی که قاب‌هایش هیچ وقت کهنه نشده و امروز زبان گویای نسلی است که جنگ را با تمام سختی‌ها و امیدهایش تجربه کرد.

به گزارش مجله هنر، اباصلت بیات، سال‌هاست در حافظه تصویری مردم ایران جایگاهی ویژه دارد. دوربین او نه فقط ابزار ثبت صحنه‌ها، که پل ارتباطی میان واقعیت‌های جنگ و ذهن نسل‌های آینده بود.

جنگ برای خیلی‌ها تنها صدای انفجار و خبر شهادت بود، اما برای اباصلت بیات، هر فریمِ دوربین، روایتی تازه از ایمان و ایثار بود. او با یک دوربین ساده، صحنه‌هایی را ثبت کرد که هنوز بعد از سال‌ها، زنده‌تر از هر خاطره‌ای در ذهن‌ها مانده است.

وی گفت: هنوز هم وقتی به آن عکس نگاه می‌کند، بغض گلوگیرش می‌شود. نوجوانی ۱۵ ساله، تک‌فرزند خانواده، با صورتی خسته که جای نیش پشه‌ها روی گونه‌هایش مانده، ایستاده بود در خط مقدم. کلاه آهنی سنگینی روی سر داشت، اما نگاهش محکم و مصمم بود.

اباصلت بیات، همان لحظه شاتر را زد، اما خوب می‌دانست که این قاب، فقط یک عکس نیست. این تصویر سندی است از نسلی که نوجوانی‌اش را در راه ایمان خرج کرد نسلی که شاید حتی نام و نشانی از خود باقی نگذاشت، اما تصویرش، پیام‌آورش شد.

بیات با لحنی آرام تعریف می‌کند: وقتی از او پرسیدم نام خانوادگی‌اش چیست، جواب نداد. گفت اگر بفهمند نمی‌گذارند به جبهه بیایم، جلوی پایم سنگ می‌اندازند. آن لحظه فهمیدم که جنگ، فقط توپ و تانک نیست جنگ بین خواستن و نخواستن است، بین امید و ناامیدی.

در قاب دیگری، صحنه‌ای ماندگار جا گرفت رزمندگان ایرانی که ظرف آب را به اسیران عراقی می‌دادند. بیات می‌گوید: آن لحظه برای من از هزاران تیر و خمپاره مهم‌تر بود. نشان می‌داد حتی در میانه مرگ و خون، هنوز جایی برای انسانیت باقی است.

او باور دارد که دوربین جنگ، فقط برای نشان دادن خون و ویرانی نیست. می‌گوید: اگر عکسی امید را منتقل نکند، ناقص است. جنگ پر از تلخی بود، اما لبخندها و امیدها هم بودند همان‌ها باید روایت شوند تا فرهنگ دفاع مقدس زنده بماند.

بیات با صدایی آرام اما محکم می‌گوید: امیدوارم دیگر هیچ‌جا در دنیا جنگی رخ ندهد. رزمندگان ما روزها و ماه‌ها در گرمای بالای ۵۰ درجه جنوب یا سرمای ۲۰ درجه زیر صفر مقاومت کردند. کشور ما در آن سال‌ها، بخشی از خاک و سرمایه‌های مالی و انسانی‌اش را از دست داد و بازپس‌گیری‌اش، جز با خون جوانان و ایثار پیر و جوان ممکن نشد.

مسؤولان امروز باید به یاد داشته باشند که جایگاهشان نتیجه همان فداکاری‌هاست و هرگز نباید از این حقیقت غافل شوند.

امروز، بعد از گذشت سال‌ها، وقتی جوانان نسل جدید به عکس‌های بیات نگاه می‌کنند، تنها شاهد یک واقعه تاریخی نیستند. آن قاب‌ها، پیام‌هایی‌اند از نسلی که با ایمان ایستاد و با ایثار پیروز شد.

آری، قاب‌های اباصلت بیات، بیش از آنکه یادگار گذشته باشند، چراغ راه آینده‌اند. او هنوز هم خود را پیکِ آن روزها می‌داند پیکی که پیام ایثار و امید را با عکس‌هایش برای نسل‌های بعد به امانت گذاشته است.

این عکاس پیشکسوت، پس از گذشت چهار دهه همچنان برای خود مأموریتی قائل است مأموریتی برای زنده نگه داشتن ارزش‌های دفاع مقدس از مسیر تصویر و روایت.

او با برگزاری نمایشگاه‌های متعدد تلاش می‌کند نشان دهد که هر عکس، حامل پیامی عمیق است؛ پیامی که اگر نسل امروز با آن ارتباط برقرار کند، یعنی فرهنگ پایداری هنوز زنده و جاری است.