در هفته‌ای که گذشت رویدادی با عنوان «محسن وزیری مقدم > صدسالگی» با نمایش آثار این هنرمند فقید در صد سالگی‌اش، در ۱۰ گالری پایتخت آغاز به کار کرد که تا آبان ماه ادامه خواهد داشت.
یه گزارش مجله هنر به نقل از خبرگزاری مهر، بنیاد محسن وزیری مقدم، به مدیریت هامون، پسر زنده‌یاد وزیری مقدم، در صدسالگی این هنرمند که سال ۱۳۹۷ در ۹۴ سالگی در شهر رم درگذشت، رویداد «محسن وزیری مقدم> صدسالگی» را از تیر ماه جاری تا آبان ماه برگزار می‌کند. در این رویداد، فعالیت‌های فرهنگی متعددی به محسن وزیری مقدم اختصاص پیدا کرده است.
این رویداد که به کیوریتوری هامون وزیری مقدمt اجرایی شده، از تیر ماه آغاز شده و تا آبان ماه ۱۴۰۳ ادامه خواهد داشت. مدیر این پروژه نیز زهره دلداده است. بنیاد محسن وزیری مقدم، در این مدت فعالیت‌های فرهنگی متعددی را به این هنرمند اختصاص داده است. این رویداد با همراهی گالری‌های پروژه‌های ۰۰۹۸۲۱، اعتماد یک، سام سنتر، زیرزمین دستان، باوان، مدار موازی، طراحان آزاد، والی، بستان و ۲+ [فرشته] برگزار می‌شود که آخرین جمعه تیر ماه، به صورت همزمان، آغاز شد.
نمایش نقاشی‌های مدرنیستی وزیری مقدم در گالری اعتماد
در استیتمنت نمایشگاه ویژه زنده‌یاد محسن وزیری مقدم، در گالری اعتماد آمده است: «هنگامی که وزیری مقدم، به ایتالیا نقل مکان کرد (از ۱۳۳۳ تا ۱۳۴۱ در آن‌جا اقامت داشت)، مفاهیم فرمالیستی مدرنیسم، به یک پارادایم سخت تثبیت شده تبدیل شده بود. در طول تحصیل او، در آکادمی هنرهای زیبا، استادان ایتالیایی، در درک و انتقال موثر این ایده‌ها مهارت زیادی داشتند. شرکت در این دوره‌ها، ذهن وزیری مقدم را برای مفصل‌بندی مدرن عناصر بصری باز کرد و او را به سرعت به سوی نقاشی ناب مدرنیستی سوق داد و تعهد مادام‌العمرش به انتزاع را تثبیت کرد.
زنده‌یاد وزیری مقدم، مدتی را در استودیوی توتی شالویا، «سیاه و سفید»، سپری کرد و مفهوم هنر مینیمالیستی برای اولین‌بار در آن‌جا به ذهنش رسید؛ طیف وسیعی از ایده‌های آوانگارد (از سایبرنتیک گرفته تا فلسفه ذن) در این مکان مورد بحث قرار می‌گرفت.
هنر وزیری مقدم، نزدیک به نگرشی باطنی و فراتر از ظواهر، به‌سادگی روند عمیق مادی و زمانی‌اش را آشکار نمی‌کند، چه رسد به تأثیراتش.»
محسن وزیری مقدم، در طی شش دهه فعالیت هنری پیوسته و روش‌مند، یکی از اصیل‌ترین نمونه‌های هنر مدرنیستی در ایران را به نمایش گذاشت که به بهترین شکل در انتزاع‌گرایی او نمود یافته است.
نقاشی‌های انتزاعی وزیری مقدم در گالری طراحان آزاد
در استیتمنت نمایشگاه ویژه زنده‌یاد محسن وزیری مقدم، در گالری طراحان آزاد، آمده است: «از دید وزیری مقدم، نقاشیِ انتزاعی که انقلابی بی‌سابقه در نقاشی قرن بیستم ایجاد کرد، تحولی بود که دریچه‌ای را برای آزاد کردن بشر از قید سنت و ارائه واقعیات درونی از طریق تخیل بصری گشود. او هنر را از زندگی انسان جدا نمی‌داند و بر این باور است که فعالیت هنری مستقیماً برگرفته از تجربه‌های زیسته است؛ «من به‌دنبال عمق و احساسات بشری و تفکرات ژرف می‌گردم. نقاشی، عبارت است از فلسفه و دانش و بینش یک انسان، در زمانی معین که به بیننده انتقال داده می‌شود. حالا که چشمانم آسیب دیده‌اند، بر روی نوع دیگری از انتزاع کار می‌کنم که ماهیتی کیهانی و ورای طبیعت و زندگی معمولی دارد.»
در آثار این نمایشگاه که به ۲ دهه آخر زندگی هنرمند تعلق دارند، او انتزاع مطلق را می‌آزماید. تأثیرات از دست رفتن تدریجی بینایی هنرمند را می‌توان در محو شدن خطوط و غلبه سطوح سفیدی دید که در میدان دیدش پدیدار شده و بینایی‌اش را مختل کرده‌اند.»
در استیتمنت نمایشگاه ویژه زنده‌یاد محسن وزیری مقدم، در گالری زیرزمین دستان نیز آمده است: «مجموعه فعلی مونوتایپ‌ها در ادامه تجربه موفق و محبوب نقاشی‌های شنی وزیری‌مقدم خلق شده است. روحیه پرانرژی و جست‌وجوگر وزیری‌مقدم او را بر آن داشت تا کنش اکسپرسیو و خودانگیخته نقش انگشتان در نقاشی‌های شنی را از طریق مدیوم‌های دیگری نیز بیازماید.
وزیری مقدم، در مونوتایپ‌ها تعامل و تماس انگشتانش با شن را مستقیماً به نقاشی کردن تسری می‌دهد و از مدیوم چاپ مونوتایپ برای ثبت و حفظ این جلوه‌ها بهره می‌گیرد. پتانسیل این مدیوم برای درهم‌آمیزی نقش‌ها و رنگ‌ها و نیز خلق بافت‌های متنوع، در غنا و سرزندگی این آثار نمایان شده است.»
در استیتمنت نمایشگاه ویژه زنده‌یاد محسن وزیری مقدم، در گالری پروژه‌های ۰۰۹۸۲۱ هم آمده است: «محسن وزیری مقدم، با ورود به دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در سال ۱۳۲۳، به نسلی از هنرمندان پیشرو پیوست که سردمدار جنبش مدرنیستی هنر و ادبیات معاصر در ایران به شمار می‌رفتند. صحنه محدود هنرهای تجسمی در آن زمان، عمدتاً تحت سیطره سبک کلاسیک استاد نقاش، کمال‌الملک (۱۲۲۷ – ۱۳۱۹) و شاگردانش بود که شیوه‌های کلاسیک و بازنمایانه استادان قدیمی اروپایی را با دقت تقلید می‌کردند و موضوعات و عناصر محلی را به تصویر می‌کشیدند.»
آغوش کشیدن تجربه‌های هنری جدید با مجسمه مفصلی
در استیتمنت نمایشگاه ویژه زنده‌یاد محسن وزیری مقدم در گالری باوان، آمده است: «سال ۱۳۵۰ برهه‌ای دوران‌ساز در کار هنری محسن وزیری مقدم است؛ نمایشگاه مهمی از مجسمه‌های مفصلی چوبی او در این سال در انجمن ایران و آمریکا (تهران) برگزار می‌شود و سطح جدیدی از نوآوری هنری در کار او به نمایش درمی‌آید. در این دوره تمرکز هنرمند بر ساخت مجسمه‌های بزرگی است که بازوهای کشیده و دندانه‌دارشان با مفاصلی به بخش‌های میانی وصل می‌شوند و امکان دستکاری و حرکت را فراهم می‌کنند. این مجسمه‌ها از تلاقی صفحات تخت و رنگارنگ به وجود می‌آیند و به هنرمند این امکان را می‌دهند که بیان هنری خود را در فضایی سه‌بعدی گسترش دهد. اگرچه وزیری مقدم، پیش از این خود را بیشتر نقاش می‌دانست، اما این کاوش در مجسمه، نشان‌دهنده اشتیاق او به عقب راندن مرزها و محدودیت‌ها و نیز در آغوش کشیدن تجربه‌های هنری جدید است.
این اسکیس‌ها، روند کاوش هنرمند در ایده مدرن ترکیب‌بندی را نشان می‌دهند و علاقه مستمرش به نقاشی را در دوره‌ای که بر مجسمه تمرکز داشت عیان می‌سازند. تسلط وزیری مقدم، بر اصول اولیه نقاشی مدرن، به همراه رویکرد سیال و سرزنده او در این فعالیت‌ها به وضوح پیداست. نکته حائز اهمیت این است که رویکرد انتزاعی وزیری‌مقدم، برخلاف بسیاری از هنرمندان غیرغربی، بر عناصر دکوراتیو و تزئینی مبتنی بر موتیف‌های بومی استوار نیست؛ در عوض رویکرد او در شیوه‌های مدرنیستی کلاسیک، از قبیل تحلیل کوبیستی فضا و اثر متقابل عناصر بصری ریشه دارد. بررسی حلقه هنرمندانی که در این سال‌ها دوست و همراه وزیری مقدم بوده‌اند، به‌خصوص پی‌یرو دوراتسیو، از این ارتباطات و تأثیرات متقابل پرده برمی‌دارد.»
بوم‌های هراس و پرواز در مدار موازی
در استیتمنت نمایشگاه ویژه زنده‌یاد محسن وزیری مقدم، در گالری مدار موازی آمده است: «طراحی‌های هراس و پرواز که برای اولین‌بار در ایران به نمایش درآمده‌اند، فرصتی ارزشمند برای مشاهده سیر تحول اندیشه محسن وزیری مقدم و دگرگونی تصویری کار او در خلق یکی از نوآورانه‌ترین مجموعه‌هایش را فراهم می‌آورند.
تنش و ناآرامی حاکم بر فضای این اسکیس‌ها، ادامه تشویش دوره سولژنیتسین است که با آمیختن رنگ و تمرکز بر ترکیب‌بندی، وارد قلمرویی از ستیز و تعلیق فرم‌های خشن و دندانه‌دار می‌شود. به بیان پی‌یر رستانی: «حس تهدید و خشونتِ گسترده در جهان از طریق شکل‌ها و رنگ‌های شدید و مرتعش تحقق می‌یابد.» پرنده‌ای که از فرم‌های خشن و چنگال‌مانند می‌گریزد، و اولین‌بار در اتودهای دوره سولژنیتسین پدیدار شده، درونمایه تکرارشونده این آثار است.
وزیری مقدم، درباره آن چنین می‌گوید: «شاید این کبوتری که این‌جا پرواز می‌کند روح خودم باشد که از دست تمام بی‌عدالتی‌ها و ناراحتی‌هایی که من را احاطه کرده، فرار می‌کند. البته این مثال است، ولی در هر صورت خشم و جدال انسان‌های بی‌گناهی را نشان می‌دهد که نمی‌دانند باید چه کنند.»
همچنین، مجموعه «بوم‌های هراس و پرواز»، جنبه‌های مختلفی از دستاوردهای هنری وزیری مقدم را در بر می‌گیرد. در این کارها فرم‌های سه‌بعدی منحنی و دندانه‌دار از مجسمه به نقاشی کوچ می‌کنند و امکان حرکت، تغییر و دستکاری را در فضا فراهم می‌آورند. آثار بین نقاشی، نقش‌برجسته و مجسمه در نوسان‌اند و با آمیختگی و وفق‌پذیری‌شان، مرزها و تعاریف مرسوم مدیوم‌ها را به چالش می‌کشند و همچنین ارزیابی مجدد مفاهیم هنری تثبیت‌شده و نیز درک گسترده‌تری از بیان هنری را طلب می‌کنند.
تجربه‌گری با ویژگی‌های زیبایی‌شناختی خطاطی ایرانی
در استیتمنت نمایشگاه ویژه زنده‌یاد محسن وزیری مقدم، در گالری والی که اختصاص به نمایش آثار نقاشیخط وزیری مقدم دارد، آمده است: «آثار نقاشی خط وزیری مقدم، تجربه‌ای گذرا در میان دوره‌های مختلف فعالیت هنری اوست که روحیه جست‌وجوگرش را به نمایش درمی‌آورد. باید توجه داشت که وزیری مقدم، تقریباً در سراسر دوران کاری‌اش از موتیف‌های دکوراتیو و عناصر تزئینی بومی پرهیز می‌کرد و همواره به اصل جهان شمولی هنر مدرن پایبند بود. این رویکرد، او را از بسیاری از هنرمندان مدرن و سنت‌های هنرهای تجسمی کشورهای غیرغربی متمایز می‌کرد، از جمله مکتب سقاخانه که در آن زمان در ایران رواج داشت و به شدت بر استفاده از ویژگی‌های تزئینی و عرفانی هنرهای بومی، اتکا داشت.
آثار حاضر، از معدود نمونه‌هایی هستند که زنده‌یاد وزیری مقدم، در آن‌ها به تجربه‌گری با ویژگی‌های زیبایی‌شناختی خطاطی ایرانی پرداخته و به‌طور مشخص ظرفیت‌های تصویری آن را کاویده است. او این کار را آزادانه و بازیگوشانه انجام داده، چنان‌که سر قلم‌نی را با زاویه درستی برش داده، تا به تأثیرات مطلوب خود، دست یابد.»
